“ژیان Ùˆ هونەری Øەسەن زیرەک – دەنگی نەگارەی Ùۆلکلۆری کوردی”
هونەرمەندی گەورە Ùˆ ناسراوی هونەری ڕەسەن Ùˆ . Ùەزای هونەری Ùۆلکلوری کوردی ناوی Øەسەنەو . نازناوی (ئەسەدی بۆکانی) لینراوە بە زیرەکیش ناوی دەرکردوە Ú©Û• Ù„Û• ٢٩ ÛŒ تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٢١ Ù„Û• بۆکان لەدایک بوە. باوکی ناوی عبدوڵایە Ùˆ دایکی ناوی ئامینەیە دوو براو خوشکێکی هەبووە Øەسەن هەرلە تەمەنی ١١ ساڵی باوکی کۆجی دوای دەکات Ùˆ دایکی شو دەکاتەوە بۆیە هەر Ù„Û• منداڵیەوە  بە ژیانێکی زۆر سەخت Ùˆ ناخۆش Ùˆ نەبونیدا تیدەپەڕێت.زیرەکی منداڵ بۆ تێر کردنی زگی خۆی دەێتە گاوانی ماڵە دەوڵەمەندەکانی شار، ئەوجا کشت Ùˆ کاڵی دێهات Ùˆ گزیری ئاغا. Ù„Û• شارەکانی ئێران Ùˆ عێڕاق  شاگرد قەنادی، قاوەچییەتی، خزمەتچی هوتێل Ùˆ ڕیستۆرانتەکانی بە بەش بڕاوە. بە وتەی خۆی (Ú•Û†Ù… Ùˆ ئێران Ùˆ عێڕاق گەڕاوە Ùˆ Ù„Û• هیچ شوێنێک جێگای نەبۆتەوە). هەر سات Ùˆ Ú•Û†Ú˜ÛŽÚ© Ù„Û• گوندێک Ùˆ شارێکی کوردستان بووە. یا Ù„Û• بەندەر عەباس Ùˆ تەورێز Ùˆ تاران Ùˆ شوێنی ترØەسەن زیرەک، Ù„Û• تەمەنی گەنجیدا، Ú•Û†Ú˜ÛŽÚ© Ù„Û• کاتێکدا Ú©Û• شاگردی Ø´Û†Ùێری ڕێگای سەقز- بانە Ùˆ Ø´Û†Ùێرەکە Ù„Û• ناو ئۆتۆمبێلەکەدا ئامادە نەبوو، دەستی بە لێخوڕینی کردووە Ùˆ بە داخەوە نەیتوانیوە ئۆتۆمبێلەکە کۆنتڕۆڵ بکات Ùˆ بووە Ù‡Û†ÛŒ گیانلەدەستدانی کەسێک.
بەم شێوەیە گەنجە زیرەکەکە Øەسەن زیرەک ئۆتۆمبێلەکە Ùˆ شوێنی کوشتنەکەی بەجێدەهێڵێت Ùˆ بۆ ماوەیەکی زۆر بە دڵتەنگی خۆی دەشارێتەوە، بەڵام دواجار تەسلیم دەبێت Ùˆ دوای ئازادبوونی Ù„Û• زیندان وڵات جێدەهێڵێت دواتر
. ڕۆیشتوە بۆ Ù¾ÛŽÙ†Ú†ÙˆÛŽÙ† Ù„Û•ÙˆÛŽÙˆÛ• بۆ شاری سلیمانی Ùˆ Ù„Û•ÙˆÛŽØ´Û•ÙˆÛ• بۆ کەرکوک Ùˆ دواتر بۆ بەغدا Ù„Û•ÙˆÛŽ ئەبێت بە شاگری ئوتێلێک بەناوی ……..(الشیمال الکبیر) Ù„Û•Ùˆ ئوتێلە بەدەم ئیشکردنەوە چارو بار گۆرانی دەڵێت Ùˆ بەهۆی دەنگە خۆشەکەیەوە سەرنجی زۆر کەسی بەلای خۆیدا ڕاکیشا. یەکی لەوانە ( مام جەلال) بوو. Ú©Û• Ù„Û•Ùˆ کاتەدا خوێندکاری زانکۆ دەبێت لەبەغداد Ùˆ Ù„Û• یەکێک Ù„Û• ژورەکانی ئەو ئوتێلە دەمێنێتەوە. مام جەلال زۆر سەرسامی دەنگی Øەسەن زیرەک دەبێت Ùˆ هانی دەدات بۆ گۆرانی وتن Ùˆ خۆیشی دەیبات بۆ (ڕادیۆی بەغداد) Ùˆ Ù„Û•ÙˆÛŽ مانگی بە Ù¦ دینار دای دەمەزرێنێت  و مانگ بە مانگ موچەی زیادە بیت Ùˆ  بۆیە ماوەیەی جەند ساڵێک Ù„Û• غەریبی Ù„Û• بەغداد بەسەر دەبات.. نازناوی زیرەکیش. ڕادیوی بەغداد Ù¾ÛŽÛŒ دەبەخشن. ھەرچەندە Øەسەن زیرەک بەھۆی بارودۆخی سەختی ژیانەوە سوودی Ù„Û• خوێندن وەرنەگرت،.بەڵام Ù„Û• ئاوازدانانی شیعر Ùˆ مۆسیقای کوردی شارەزا بوو، ئەم بەھرەیە Ù„Û•Ú¯Û•Úµ دەنگیدا، Ù„Û• گۆرانییەکانی Ù„Û• سەرانسەری کوردستاندا جێی بایەخ کردووە نمونەی گۆرانیەکانی ( نەورۆز.مریەم بۆکانی. . کەتان. خان باجی.ئامینە ئامینە . لیم زیز بوە. گەوهەر.ئامان دکتۆر.لای لای.. زۆرێکی تر . . گۆرانییە کوردییەکانی ھەتا ئێستاش لەناو کوردەکاندا بە تایبەت Ù„Û• ڕۆژھەڵات Ùˆ باشووری کوردستان Ù„Û• شوێنە گشتییەکان، سەیرانگا، بۆنە Ùˆ ئاھەنگەکاندا دەبیسترێت… ÙˆÛ• Ù„Û• ساڵی ١٩٥٨ دەگەڕێتەوە ئیران Ùˆ Ù„Û•Ùˆ ساڵدا ڕادیۆی کوردی تاران دادەمەزێت  لەۆی سەعاتێک بەرنامە پیشکەش دەکات ..(نیو سەعات بە سۆرانی). (نیوسەعات بە کرمانچی)  هەر Ù„Û•ÙˆÛŽØ´Û•ÙˆÛ• دەست دەکات بە تۆمارکردنی گۆرانیەکانی.  زیرەک Ù„Û• هەمان ساڵدا هاوسەرگیری Ù„Û•Ú¯Û•Úµ خانمی (میدیای زەندی) دەکات Ùˆ دوو کچیان هەبوە بە ناوی ( مەهتاب Ùˆ ئارەزوو) .  لە ساڵی ١٩٦٢ ڕادیۆی کوردی Ù„Û• شاری کرماشان دادەمەزرێت Ùˆ زیرەکیش دەچێت Ù„Û•ÙˆÛŽ دادەمەزرێت Ùˆ ئۆکیسترایەک بە ناوی خۆی دروستەکات Ú©Û• Ù„Û• Ù¥ کەس پێکهاتون.  گۆرانیەکانی تۆمارەکات.Øەسەن زیرەک Ù„Û•Ú¯Û•Úµ “ئۆرکێسترای مۆسیقای کوردی†برایانی یوس٠زەمانی، ئۆرکێسترای موشیر هۆمایون شەهردار Ù„Û• تاران Ùˆ ئۆرکێسترای موجتەبا میرزادە Ù„Û• کرماشان هاوکاری کردووە Ùˆ بەرنامەی Ù¾ÛŽØ´Ú©Û•Ø´ کردووە.  بەڵام Ù„Û• ساڵی ١٩٦٦ موچەکەی دەبڕن بە بیانوی ئەوەیکە گوایەزیرەک  هەزار گۆرانی تۆمارکردوە  . ئەو قسەیە Ù„Û• سەر هەست Ùˆ دڵی ناسکی  زیرەک زۆر قورس دەبێت Ùˆ ناچار ڕادیۆ بەجی بهێڵێت Ùˆ. ڕووی کردە عیراق Ù„Û•ÙˆÛŽ Ù¾ÛŽØ´ ئەوەی بگاتە بەغداد پۆلیسی ئێراقی دەیگرن Ùˆ ١٨ مانگ دەیخەنە زیندان .  دوای ئازادکردنی دەگەڕێتەوە ئیران پاشان Ù„Û• لایەن Øکومەتی شا دەگیرێت Ùˆ ئازارو ئەشکەنجەیەکی زۆری دەدەن زیرەک سەرەڕای ژیانی تاڵی زۆرجاران خراوەتە بەندینخانەکانی ئێران Ùˆ عێڕاق، ئەویش بە بیانوی سیخوڕی کردن، Ù„Û• ڕاستیدا هەر دووک لا دەیانزانی Ú©Û• زیرەک دۆستایەتی Ù„Û•Ú¯Û•Úµ هێزەکانی کوردو ڕۆشنبیراندا هەیە.  زۆر جاران Ù„Û• زیندان Ùˆ Ù„Û• دەرەوەی زیندان زیرەکیان توشی ئەزێتو ئازار کردووە. هونەرمەندی تاقانەی کورد وای Ù„ÛŽ بەسەر دێ Ú©Û• واز Ù„Û• هەمو شت بێنێت، تەنانەت Ú˜Ù† Ùˆ منداڵەکانی! خۆی دەڵێت: (هونەر Ù„Û• ناو کورددا قەدری نەما، ئەوەتا Ù„Û•Ù… Ú©ÛŽÙˆ Ùˆ شاخە چایخانەیەکم داناوە، ڕازیم Ùˆ کاسپی تێدا دەکەم). زیرەک لەسەر سنوری ئێران عێڕاق Ù„Û• نێوان سێ کێودا Ù„Û• نزیک بانە کەلاوەیەک دەکاتە چایخانە، Ú©Û• زۆر زوو دەبێتە Ù…Û•Ú©Û†ÛŒ هونەرمەند Ùˆ ڕۆشنبیر Ùˆ کەسانی تر Ùˆ هەر Ù„Û• کەرکوک Ùˆ هەولێرەوە، هەتا ئیلام Ùˆ ئاوا میوان دەگەیشتنە لای زیرەک. هەر ئەمە بوو بە Ù‡Û†ÛŒ زۆر جاران Ù„Û• نیوەشەودا تاقمی نەناسراو هێرش ببەنە سەری Ùˆ بە قەستی کوشتنی لێیدەن.کەس نەیدەزانی ئەم کابرایە بۆ گەشتۆتە ئەم Ú©ÛŽÙˆ Ùˆ شاخە؟ بۆ ئیتر گۆرانی ناڵێت؟ بۆ Ù„Û• ڕادیۆ نەماوە؟ بۆ ئەکەوێتە زیندان؟ بۆ Ù„Û• Ú˜Ù† Ùˆ منداڵ دوور کەوتۆتەوە؟ کەس نەیدەزانی Ù„Û• دڵ Ùˆ Ù…ÛŽØ´Ú©ÛŒ زیرەکدا Ú†ÛŒ هەیە. خۆی دەڵێ:(سڕێکە وا Ù„Û• دڵما گەر بیڵێم زمان ئەسووتێ گەر بیشارمەوە نەیبێژم Ù…ÛŽØ´Ú© Ùˆ ئێسقان ئەسوتێ)هەندێک Ù„Û• نهێنیەکانی زیرەک پاش مەرگی Ù„Û• زمانی کاک Øوسێنی برایەوە Ù„Û• کتێبێکدا Ú©Û• Ù„Û• لایەن کاک کەریم خۆشناوەوە Ù„Û• چاپ دراوە دەدرکێنرێ Ùˆ ئەو دەڵێت:(زۆر جار دەمان گووت کاکە Øەسەن ئاوارەیی بەسە، وەرە لای خۆمان پاروە نانێک دەست دەکەوێت بە یەکەوە بیخۆین، ئەیوت ناتوانم، پاش ئەوەی زۆرمان لێکرد وتی: دەوڵەتی ئێران Ù„Û• Ú©Û†ÚµÙ… نابێتەوە، دەیانەوێت خەیانەتم Ù¾ÛŽ بکەن، دەیانەوێ بچم بۆ کوردستانی عێڕاق Ùˆ خزمەتی ئەوان بکەم. من ناتوانم خیانەت بەو خەڵکە بکەم Ú©Û• پەنایان داوم، Ú©Û• خۆشیان دەوێم.  دواتر Ù„Û• ساڵی ١٩٧٢ توشی نەخۆشی شیرپەنجە دەبێت Ùˆ  لە شاری بۆکان پزیشکەکان نەشتەرگەریەکی گەورەی بۆ ئەنجام دەدەن بەڵام بەداخەوە  سەرکەوتو نابێت Ùˆ  لە ساڵی ١٩٧٢ بۆ یەکجاری جاوی لیکدەنێت Ùˆ ماڵئاوای Ù„Û• هونەری کورد Ùˆ کورد Ùˆ کوردستان دەکات. لەسەر وەسیەتی خۆی Ù„Û• داوێنی Ú©ÛŽÙˆÛŒ(ناڵەشکێنە) دەنێژرێت.
